Yeni Korona Virüsünü bir sosyal medya olayı olarak da izliyoruz. Bu durum olayın çok yönlü değerlendirilebilmesi açısından önemli bir fırsat sunuyor. Sistem eleştirisi için kullanıldığı gibi gülünecek yanlarını da buluyoruz. Alınacak önlemler konusunda doğru ile yanlışın iç içe geçtiği çok büyük ölçekte bilgi paylaşılıyor. Salgının yayılması konusundaki gelişmeler -verilen bilgilere güvenilmese bile- ilgiyle izleniyor.
Ben de kişisel olarak biraz farklı bir noktaya dikkati çekmek istiyorum:
Sermaye; geleceğe yönelik hesaplarını yaparken bir dizi faktörü hesaba katar. Bunlar arasında geleceğin barındırdığı riskler önemli bir yer tutar. Bu risklerle ilgili benim erişebildiğim en önemli değerlendirmelerden biri Dünya Ekonomik Forumu’nun “Küresel Riskler Raporu”dur. Kolay anlaşılması için iki konuyu biraz açıklamak gerekebilir:
Dünya Ekonomik Forumu: Yerli ana akım medyada, düzenlediği Davos Toplantıları ile tanıdığımız Dünya Ekonomik Forumu, siyaset ve iş dünyasının küresel ölçekteki ileri gelenlerinin temsilcilerinin yer aldığı bir örgüttür. Yıllık cirosu 5 milyar Doların üzerindeki 1000 şirket üyesi olması ve çalışmalarına katabildiği devlet yetkilileri; Dünya Ekonomik Forumu’nun küresel güçlerin önemli araçlarından biri olduğunu düşündürtüyor.
Küresel Riskler Raporu: Dünya Ekonomik Forumu, en azından 2007’den bu yana her yılın başında Küresel Riskler Raporunu açıklıyor. Bu raporda çeşitli risk başlıkları; gelecek 10 yıl gözetilerek, olasılık ve etkileri açısından sıralanıyor. Böylece sermaye kendi dayanışması açısından her biri için sorun olabilecek riskler konusunda bir veri seti ile yola çıkılmasına yardımcı olmuş oluyor.
Dünya Ekonomik Forumu’nun 15 Ocak 2020’de yayınladığı Küresel Riskler Raporu 2020’nin çok çarpıcı olduğunu düşünüyorum. Aralık başında Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan salgınla ilgili değerlendirmeler 15 Ocak öncesinde yeterince gündeme gelmişti. Her şeyden önce virüsün adı konmuş, ilk ölüm duyurulmuş ve Çin’in bu konuda önlemler almaya başladığı görülmüştü. Fakat raporu duyuran basın bildirisinde Küresel Riskler arasında Salgın Hastalıklardan söz edilmiyordu. İş dünyasını küresel risklerle ilgili olarak uyarmak üzere 15 yıldır düzenli olarak izleyen ve raporlaştıran bu ölçekteki bir kurumun bu konudaki özensizliğini; küresel güçlerin her şeyi denetimleri altında tuttukları ya da tutabilecekleri biçimindeki değerlendirmelerin pek fazla bir karşılığı olmadığının bir göstergesi olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünüyorum. İki ay önce “önümüzdeki 10 yıl içinde gerçekleşme olasılığına göre en büyük 5 risk” arasında:
- Olağanüstü hava olayları (örneğin sel, fırtına vb.)
- İklim değişikliğinin iyileştirilmesi ve uyum çabaları konusunda başarısızlık
- Büyük ölçekli doğal afetler (deprem, tsunami, volkanik patlama, jeomanyetik fırtınalar)
- Büyük ölçekli biyolojik çeşitlilik kaybı ve ekosistem çökmesi
- İnsan yapımı çevresel zararlar ve afetler
konularını sayan Küresel Riskler Raporu 2020, aynı dönem için etkinin şiddetine göre ilk 5 risk olarak da:
- İklim değişikliğinin iyileştirilmesi ve uyum çabaları konusunda başarısızlık
- Kitle imha silahları
- Büyük ölçekli biyolojik çeşitlilik kaybı ve ekosistem çökmesi
- Olağanüstü hava olayları (örneğin sel, fırtına vb.)
- Su krizleri
başlıklarını sıralıyordu. Gelecek 10 yılın risklerini raporlayan Dünya Ekonomik Forumu’nun bu rapordan 2 ay sonraki sitesinin görünümü aşağıdaki gibidir:
Biri dışında tüm haber ve başlıklar Yeni Korona Virüsü ile ilgili…
Bu durum, yalnızca devletlerin değil, onların arkalarındaki sermaye güçlerinin de denetimi büyük ölçüde elden kaçırdıklarının önemli ipuçlarından biridir. Diyelim ki, rapor yeterince önceden hazırlandığı için bu arada yaşanmış olan gelişmeler raporda gözden kaçırılmış oldu. Fakat 15 Ocak’ta, rapor basına bir panel aracılığıyla sunulurken, gazetecilerden birinin sorusuna rağmen, DEF Başkanı dahil, raporun boşluğunu kapatmaya yarayacak bir yanıt üreten çıkmadı. Aşağıdaki adresteki videoda bu panelde 44. dakikada sorulan bu soruyu ve 46. dakikada verilen yanıtı izleyebilirsiniz:
Küresel Riskler Raporunun basın duyurusunun yapıldığı Panel videosu
“Risk Raporu”nun ortakları arasında iki büyük sigorta şirketi de var: Marsh & McLennan ve Zurich Insurance Group temsilcileri de sözünü ettiğim panelde konuşmacı olarak bulunuyorlardı. Şimdi bu şirketlerin de sitelerinde “COVID-19” ve “pandemic” başlıklarından geçilmiyor.
Gene de iş ve siyaset dünyasının “Yanan Gezegen: İklim Yangınları ve Siyasal Öfke Savaşlarının Alevi” başlığıyla sunduğu “2020 Küresel Riskler Raporu“na (Türkçesini ben bulamadım maalesef) göz atmak isterseniz adının üzerini tıklayarak erişebilirsiniz.
Günce'l 