“Okuyoruz Hocam”daki kışkırtmalar; “Yaşamak”ı okuma listeme almama neden olmuştu. Korona günlerine denk düştü; okudum.
Kitabın başında Yu Hua ve Yaşamak ile ilgili notlar var. 1993’te yayımlanan kitabın Çin’de hemen yasaklandığını öğreniyoruz. Kitabı okuyunca anladığım o ki; Yu Hua’nın önünü açan ve ününü sağlayan karar da işte bu yasak… Çinli bir yönetmen kitabı hemen sinemaya uyarlıyor ve 1994’te Cannes Film Festivali’nde büyük ödülü alıyor. You Hua’nın bu kitabını çok beğendim fakat diğer kitaplarını okumayı düşünmüyorum. Çünkü, “Batı”nın yemlediği bu tür unsurların daha sonrasında “normal”lerini sürdürebilme şansı bulabileceklerini sanmıyorum. Artık ortada bir sipariş var, yeni ürünleri bu siparişin isterleri belirleyecektir.
Dediğim gibi; romanı beğendim. Çin Devrimi çok arka planda kullanmış. Fakat bir türlü tanıyamadığımız Çin ile ilgili bazı bilgiler edinmek isteyenler için verilen ipuçlarına çok fazla anlamlar yüklenmeye çalışıldığını düşünüyorum. Nitekim talihsiz yasak kararını koyanlar da aynı hatalı yaklaşımdan yola çıkmış olabilirler diye düşünüyorum.
Kitabı okumayı düşünenlerin heyecanlarını eksiltmemek için tekil örnekler üzerinde durmayıp genelleyerek açıklamaya çalışacağım. Kitabı okurken; nüfusu milyara yakın bir ülkede; içinde 2. Dünya savaşındaki Japon İstilasını da barındıran 1927-1949 arasındaki İç Savaşı yaşadıktan sonra kurulmuş bir Halk Cumhuriyetinin 10. yılından sonra doğmuş bir köy çocuğunun anılarından esinlenen bir kurguda bulunduğunuzu unutmamamız gerekiyor. Yoksulluk zeminin ne kadar güçlü olduğu romanın kahramanı Fugui’nin gençliğindeki zenginlik dönemlerinden anlaşılıyor. Fakat biz yoksullukla Fugui’nin “Kültür Devrimi”ne denk gelen yoksulluk günlerinde daha çıplak bir biçimde karşılaşıyoruz. Bu dönemde Çin Devriminin kılcal damarları üzerinden erişmeye çalıştığı en küçük birim olan bu köyde onlarca farklı değerlendirme olasılığından biri Fugui aracılığı ile bize ulaştırılıyordu. Yu Hua’nın romana yerleştirdiği ve olumsuz algıya neden olan örneklerin hepsinin arkaplanında bir iyiniyet ve samimiyet bulunduğunu da hissettirmekten geri durmamış olduğunu görüyorum. Bu tutum bir yanıyla kitabı nedeniyle bir sorun yaşamamayı düşünmekten kaynaklanıyor da olabilir tabii ki. Fakat, örnekler sonuçta radikal kuruluş dönemlerinde yaşanması olasılığı çok yüksek sorunlara değinmeler olarak görülebilirdi.
Toplama baktığımda şunu görüyorum: Bu kitabı yasaklayan kurum sayesinde okuduğum “Yaşamak”; edebiyattan hoşlanan bazı Çinliler arasında hoş bir “Kültür Devrimi” eleştirisi olarak kalabilirdi. Yu Hua da birkaç güzel kitap daha yazabilirdi. Yasakçılar, kitabın daha fazla yaygınlaşmasına neden oldukları gibi, Çin Devriminin zayıflıkları üzerinden geçimini sağlayacak bir kaynak daha üretmiş oldular. Böylece sığ anti-komünist eleştirilerden esinlenmeye elverişli entellektüel kesimlere de fırsat sağlamış oldular.
Kişisel olarak, bu kitabı okumuş olduğum için yasakçılara teşekkür etmem gerekebilir, fakat yüzeysel eleştiriler için yarattıkları fırsatların verdiği zararı benim kapatabilme şansımın olmadığını biliyorum. Romandaki eleştirel yanların ne kadar zayıf ve önemsiz konular olduğunu belki de “Yaşamak”tan bağımsız olarak başka yazılarda yapmak gerekebilir.
Günce'l 